İzzeddin el-Kassam, devrin öncü isimlerinden biriydi ve işgale karşı halkı uyarıp örgütleyen bir direnişçiydi. Şehadeti, Büyük Filistin İsyanı’nın başlamasına öncülük eden sembolik bir isim olarak kabul edilmiştir.

İzzeddin el-Kassam, Filistin’deki İngiliz işgaline karşı çıkan önde gelen savaşçılarından biriydi. Onu tanımlayan Filistinli siyasetçi Cemal el-Hüseyni, hakkında şu tabirleri kullanmıştır:

“El-Kassam, El-Kassam… Filistin’de ismini sonsuza dek duyuracak; denetim edenlerin yüreklerine dehşet salacak, tarihin sayfalarında iz bırakacak, okuyucunun ruhunu gurur ve hayranlıkla dolduracak.”

Şehadeti, 1936’daki Büyük Filistin İsyanı’nın ateşleyicisi olmuş ve Filistin direnişinin sembolü haline gelmiştir. İşte Muhammed İzzeddin bin Abdulkadir el-Kassam’ın hayatına dair ayrıntılar…

İZZEDDİN EL KASSAM’IN HAYATI

Muhammed İzzeddin bin Abdulkadir el-Kassam, bilinen ismiyle İzzeddin el-Kassam, 1883 yılında Suriye’nin Lazkiye kentinde, mütevazı bir kasaba olan Ceble’de dünyaya geldi. Ailesi, dedesi tarafından Irak’tan Ceble’ye göç etmişti. Çocukluğunu Ceble’de geçiren İzzeddin el-Kassam, birinci eğitimini anne ve babasından aldı; babası müderris, annesi ise ilim tahsil etmiş bir ailenin kızıydı.

Medreselerde Kur’an-ı Kerim ve matematik dersleri aldı. Ayrıyeten babası Abdülkadir bin Mustafa bin Yusuf bin Muhammed el-Kassam, Pir Abdülkadir el-Geylani’ye bağlı Kadiri tarikatına mensup olarak ona din eğitimi verdi. 14 yaşında kardeşi Fahreddin ile birlikte Kahire’deki El-Ezher’e giderek periyodun İslami ilimler merkezinde eğitim aldı. Uzun yıllar süren eğitimden sonra icazetini alarak memleketine döndü. Bu süreçte Ezher alimlerinden, bilhassa Pir Muhammed Abduh’tan dersler alıp dostluklar kurdu.

EĞİTİMCİ-HATİP

Mısır’da geçirdiği eğitim devri, İzzeddin el-Kassam’ın yalnızca İslami ilimlerde değil, genel manada kendini geliştirmesine ve kanılarının olgunlaşmasına katkı sağladı. İngilizlere karşı isyan ateşinin fitilini ateşleyen Ahmed Urabi Paşa’nın faaliyetleri bu devirde büyük yankı uyandırmıştır. Kassam, 1896 yılında Ezher’deki eğitimini tamamlayıp Ceble’ye dönmeye karar vermiştir. Dönüşünden sonra İstanbul’a giderek derslerin işlenme prosedürlerini öğrendi, lakin uzun mühlet kalmadan 1903’te memleketine geri döndü.

Ceble’de sabahları çocuklara, akşamları ise yetişkinlere ders vermeye başlayan İzzeddin el-Kassam, 1912’de çocuklar ve yetişkinler için bir okul kurdu. İbrahim bin Edhem Camii’nde tefsir ve hadis eğitimi alıp akabinde Ceble’deki askere alım şubesine atandı. İşini bitirdikten sonra çoğunlukla mescitlerde eğitim vermeye devam etti. Daha sonra kentin merkezindeki değerli mescitlerden biri olan El-Mansuri Camii’ne vaiz olarak atandı. Marifetleri ve etkileyici konuşma biçimiyle her kısımdan insanı mescide çekiyordu.

SÖMÜRGE KARŞITI

20. yüzyılın başında Libya’da İtalyan işgaline, Suriye’de ise Fransız hâkimiyetine karşı direnme gayretleri, bölgedeki değerli zorluklardan biri haline gelmişti. Bu çabada, İzzeddin el-Kassam kıymetli bir rol üstlendi. Birinci tecrübesi Trablus cephesinde yaşandı. 1911’de İtalya’nın Libya’yı işgaliyle birlikte İzzeddin el-Kassam, halkı İtalyan işgaline karşı başlayan direnişe katılmaya davet etmek için sokaklara çıktı.

Libya’daki direniş, Osmanlı subayları Mustafa Kemal ve Enver Paşa ile lokal aşiretlerin takviyeleriyle şekilleniyordu. Ceble ve Lazkiye üzere kentlerde, kıyı bölgelerinde ve öteki köylerde İzzeddin el-Kassam, Libya’ya takviye şovlarını organize etti. Bu uğraşlarına ek olarak İzzeddin el-Kassam, Libya direnişine katılmak isteyen yüzlerce gönüllüyü topladı ve Osmanlı idaresini kendilerini Libya’ya ulaştırmak için ikna etti. Ama uzun uğraşların akabinde yola çıkan İzzettin el-Kassam ve arkadaşları, Balkan Savaşı’nın patlak vermesiyle çabucak askere alındı. İtalyan sömürgeciliğine karşı başlatılan ayaklanma, insan toplama ve yola çıkma uğraşları sonuçsuz kalsa da İzzeddin el-Kassam’ın ikinci büyük uğraşı yeniden sömürgecilere karşı olacaktı.

1918’de Fransızların Suriye’yi işgal etmesiyle birlikte İzzeddin el-Kassam, Fransız sömürgecilerine karşı silah temini yaparak cihad davetinde bulundu. Vaaz ve derslerinde farkındalığı artırmak ve insanları direnişe teşvik etmek hedefiyle etkileyici konuşmalar gerçekleştirdi. Ayrıyeten mücahitleri yetiştirmek üzere silah alımı ve eğitim faaliyetleri de gerçekleştirdi.

İLK KASSAM BİRLİKLERİ

1921 yılında Pir İzzeddin el-Kassam’ın Hayfa’ya gelişinden sonra birinci askeri birliklerin kurulması başladı. El-Ezher ziyareti sonrasında Musevilerin ve İngilizlerin Filistin’i bölme planlarını inceleyen İzzeddin el-Kassam, direniş örgütlenmesi fikrini geliştirmeye başladı.

İngiliz yetkililerin ve Yahudi çetelerin tespitini önlemek için faaliyetlerini gizlice yürüten el-Kassam, küçük kümelerden oluşan bâtın hücreler kurmayı başardı. 1932’de İstiklal Partisi’nin Hayfa şubesine katıldı ve silah almak için bölge sakinlerinden bağış toplamaya başladı. Kassam birlikleri, siyasi irtibat, casusluk, askeri eğitim ve cihad daveti mevzularında uzmanlaşmış üniteler olduğu için kuvvetli bir yapıya sahip bulunuyordu.

YAHUDİ GÖÇÜ VE İNGİLİZLERLE MÜCADELE

1931 tarihinde Kassam Birliği şekil Siyonist yerleşim yerlerine hücumlar düzenlenmeye ve yerleşimcilere yönelik pusular hazırlanmaya başladı. Temel gaye, Yahudi göçünü durdurmak ve İngiliz istihbaratına casusluk yapan casusları yakalamaktı. Fakat kimi sırların İngilizlere sızdırılması nedeniyle faaliyetleri kısa bir müddet sonra durdu ve bu durum 1935 yılına kadar devam etti.

Kasım 1935’e gelindiğinde İzzettin el-Kassam, askeri hazırlıklar tamamlanmasa da cihat ilan etmek zorunda kaldı. Filistin’e yönelik Yahudi göçünün çoğalması ve ele geçirmiş oldukları topraklara yayılmaları nedeniyle bu adımı atmaktan öteki devası kalmamıştı.

1935’te Filistin’deki Musevilerin sayısı 62 bin iken 73 bin dönümlük yerleri bulunuyordu. İzzeddin el-Kassam’ın bu daveti, İngiliz baskısını artırdı ve bu nedenle kırsal bölgelere kaçma kararı aldı.

ŞEHİT

15 Kasım 1935’te İngiliz güçleri, İzzeddin el-Kassam’ın gizlendiği El-Bared köyündeki pozisyonunu tespit etmişti. Ama el-Kassam ile 15 takipçisi, Pir Zayed Köyü’ne sığınmayı başardı. 19 Kasım’da İngiliz kuvvetleri tarafından bulundular. Komşu köylerle irtibatları kesilerek etrafları çok sayıda asker tarafından sarıldı. İzzettin el-Kassam liderliğindeki direnişçilerle gerçekleşen ve 6 saat süren çatışmada el-Kassam, 15’ten fazla İngiliz askerini öldürmeyi başardı.

20 Kasım’daki çatışmanın akabinde Pir İzzeddin el-Kassam ve birkaç arkadaşı şehit oldu. Öbürleri ise yaralı olarak tutuklandı. İzzeddin el-Kassam’ın şehadeti, 1936’da patlak veren Büyük Filistin İsyanı’na büyük bir tesir sağladı. Kassam’ın Ceble’nin mütevazı kasabasında başlayan ve Filistin’in Hayfa kentinde sona eren hayatı, Filistin’in kurtuluşu için değerli bir dönemeç olarak değerlendirildi.