Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi tekrar cami olarak hizmete girdiği günden beri çalışmalarına sürat verildi.

İki yıldır Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi Bilim Şurası üyesi olan yüksek mimar İhsan Sarı, 1486 yaşındaki Ayasofya’nın vakit içinde sarsıntılar ve toplumsal olaylarla çok büyük ziyan gördüğünü ve birçok kere de bu manada onarımdan geçtiğini söyledi.

Sarı, yapının en son kapsamlı onarımının Abdülmecit vaktinde Gaspare ve Giuseppe Fossati Kardeşler tarafından yapıldığına işaret ederek,

Osmanlı periyodunda de en büyük onarım 2. Selim vaktinde Mimar Sinan tarafından yapıldı. Mimar Sinan bu anıt yapıta muazzam payandalar ek ederek ömrünü bir manada uzatmış oldu. Bu anıt eser bu sayede bugüne kadar geldi. Artık Fossati Kardeşler tarafından 1848-1850 ortasında yapılan kapsamlı onarımın ardından, Ayasofya’da ikinci kapsamlı onarımın arifesindeyiz.

dedi.

2. Selim, 3. Murad ve 3. Mehmet türbelerindeki onarımlar bitiyor

Camide 2. Selim, 3. Murad ve 3. Mehmet türbelerinde devam eden onarım çalışmalarında da sona gelindiğini belirten Sarı, şu bilgileri verdi:

Türbelerde çok önemli materyal yorulmaları vardı. Statik manada çok kapsamlı bir onarıma muhtaçlıkları yoktu. Çatının kurşunları bozulmuş, içeride kurşun bozulduğu için rutubet oluşmuştu. O rutubetin ardından de tezyinatlarda birtakım bozulmalar kelam konusuydu. Evvel kubbelerin kurşunları değiştirildi. Sonra da iç kısımlar, dış kısımlar, kapılar ve ahşap kepenklere müdahale edilerek, onarım devam ediyor. Ayrıyeten anıt yapıtta yer alan ve 1. Mahmud döneminde yapılan Sıbyan Mektebi ile Muvakkithane’nin de onarımı eş vakitli olarak sürmekte. Bunlar da eli kulağında. 6 aya kalmaz bunların onarımı bitecek.

İhsan Sarı, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un Ayasofya’nın onarımı sırasında 2. Beyazıt minaresinin sökülüp, onarılacağı açıklamasına da değinerek, şunları kaydetti:

1969’da minarenin gövde kalınlığı her bir taraftan 50 santim, içerideki 10 santim kısmıyla 93 basamak sökülmüş ve yerine tekrar her gün bir basamak yapıldığına dair elimizde bilgi ve dokümanlar var. Biz bunları yine pahalandırmak zorundayız. Zira o minarenin daha alt kısımlarında yani pabuç dediğimiz yerin çabucak üst kısmında, çekirdekte çatlaklar görüldü. Bu çatlakları pahalandırmak için oralarda önemli incelemeler yapmamız gerektiğine kanaat getirdik. Bu bilim heyetimizin kararı. Bunun en son karara dönüşmesi Anıtlar Konseyinin (Kültür Varlıklarını Muhafaza Kurulu) vereceği onay mertebesinde olacaktır. Minare erdeme kısmında, mukarnas dediğimiz bölgede önemli badireler var. Tahminen mukarnasa kadar olan kısım yine sökülebilir.

Ayasofya için 1991’de kurulan ve 9 üyesi bulunan bilim şurasının 2 haftada bir toplantı yaptığını belirten Sarı,

1991 heyetinden da hala üyeler var. Daha sonra konseye birtakım uzmanlar atandı. Mimarlar, sanat tarihi, materyal ve statik uzmanları var. Ana yapının strüktürel (yapısal) yapısıyla ilgili olabilecek müdahaleler büsbütün bilim konseyine geliyor. Bilim konseyinde alt yapı oluşturulduktan sonra 2863 yasası çerçevesinde Anıtlar Şurası’ndan gerekli müsaadeler alınarak, Kültür ve Turizm Bakanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğü ve İstanbul Valiliği uyumunda bu anıt yapıtın onarımına başlanacak.

diye konuştu.

Ayasofya’nın dijital ikizi hazırlandı

Ayasofya’nın ana yapısındaki onarımdan evvel çok değerli bir çalışma yapıldığına dikkati çeken Sarı, şunları anlattı:

Ayasofya’nın dijital ikizi çıkarılmış durumda. Yani planları, görünüşleri, kesitleri bitmek üzere. Temel kapsamlı onarıma bu dokümanlar oluşturulduktan sonra çabucak başlanacak. Bu onarımın da uzun süreceğini değerlendiriyorum. Onarım sırasında Ayasofya’nın her ayrıntısıyla ilgili gerekli konsültasyonlar yapılacak. Fiziki olarak problemler var mı, bunlar pahalandırılacak. Ana yapının onarımıyla ilgili olarak da Vakıflar Genel Müdürlüğümüz bir ihale yaptı ve şu anda yer teslimi de yapıldı.

Sarı, onarım sürecinde yapının ziyarete ve ibadete kapatılmasına yönelik Bakanlığın ve Bilim Konseyi’nin bir görüşü olmadığını vurgulayarak,

Dolayısıyla onarımı ziyarete açıkken yapmak zorunluluğumuz var. Bu anıt eser. Bizim olduğu üzere dünyanın da göz bebeği bir eser ve biz bunu hem ziyarete hem ibadete açıkken restore etme imkanlarına sahibiz.

dedi.

Restorasyon sırasında bakım tamirat da yapılacak

Ayasofya’nın bütün külliyesinin üzerinde 20’ye yakın irili, ufaklı kubbesi olduğunu ve şu anda bu kubbelerden birçoklarının yağmur suyuna maruz kaldığını aktaran Sarı, kelamlarını şöyle sürdürdü:

Anıt yapıtın kubbelerinde kurşunlarda önemli ezalar var. Bu külfetler sebebiyle anıt eser rutubet alıyor. Aldığı rutubet sebebiyle de tezyinatlarda ve mozaiklerde dökülmeler olabilir. Acilen bunları tespit edeceğiz. Gerekli müdahaleleri yapacağız. Ayasofya Cami, İstanbul’un fethinden sonra devşirilen ikinci eser. Ayasofya’nın alanı 10 bin 200 metrekare, vaftizhane de dahil. Kendi ana yapısının alanı ise 9 bin 800 metrekare. Kubbesinin yerden yüksekliği yaklaşık 56 metre. Bu anıt yapıtın onarımı çok uzun süreçli olacak. Çok kapsamlı ayrıntıları var. Bunlar tek tek pahalandırılacak ve gerekli yerlere müdahaleler yapılacak. Bu müdahalelerin tamamı binanın sıhhatli yaşamasını sağlayacak müdahaleler olacaktır.