ABD Manhattan Bölge Savcılığı ortasında son beş yıldır geliştirilen işbirliği ve ortak çalışmalarla Türkiye’ye 2021 yılından bu yana iadesi sağlanan kültür varlıklarına yenileri eklendi.

Kültür ve Turizm Bakanlığından yapılan açıklamaya nazaran, Bakan Yardımcısı Gökhan Yazgı ile beraberindeki heyet, Türkiye’ye iadesi sağlanan yapıtları New York’ta bulunan Türkevi’nde teslim aldı.

“41 kültür varlığımız daha konutuna dönüyor”

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Ersoy da teslim merasiminin akabinde toplumsal medya hesabından yaptığı paylaşımda, şunları kaydetti:

“Gururluyuz. Ülkemizden yasa dışı yollarla çıkarılmış bir küme eserimizi daha New York’ta bulunan Türkevi’nde teslim aldık. Manhattan Bölge Savcılığı ve İç Güvenlik Soruşturma Ünitesi ile gerçekleştirdiğimiz başarılı çalışmalar sonucunda bronz başlar, büst ve gümüş heykelciklerin de ortalarında bulunduğu toplam 41 kültür varlığımız daha konutuna dönüyor. Cumhuriyetimizin 100’üncü yılında iadesini sağladığımız eser sayımız 30 bin 59’a ulaştı. Bu toprakların miraslarına sahip çıkmak üzere çalışmalarımız devam ediyor.”

Eserlerin ay sonunda Türkiye’de getirilmesi planlanıyor.

Roma Devri heykeltıraşlığının değerli eserleri

İadesi sağlanan yapıtlardan Boubon Antik Kenti kökenli 3 bronz heykel başı, bronz bayan büstü ve bronz heykellere ilişkin beden kesimleri Anadolu’da Roma Periyodu heykeltıraşlığının değerli örnekleri ortasında gösteriliyor.

Boubon Antik Kenti’nde 1960’lı yıllarda gerçekleşen kaçak hafriyatlar sonucu yurt dışına kaçırılan eser kümesinden bilhassa Genç Caracalla ve Olgun Caracalla başları antik kentin ilahlaştırılan imparatorların heykellerinin dikildiği kutsal alanda (Sebasteion) yer alan heykellere ilişkin olması bakımından farklı bir kıymet taşıyor.

Sebasteion yapısına ilişkin 2 bronz heykel olan Lucius Verus ile Septimius Severus da son iki yılda Türkiye’ye iade edilmişti.

Roma periyoduna tarihlenen eserler bulunuyor

ABD’den iadesi sağlanan başka heykeltıraşlık yapıtları ortasında M.Ö. 6’ncı yüzyıla tarihlenen pişmiş toprak bayan başı, Roma periyoduna tarihlenen Minerva biçimli bronz yük, mermer Minerva başı, pişmiş toprak ve gümüş Kybele heykelciği, bronz Satyr heykelciği ile gümüş bayan heykelciği bulunuyor.

İadesi sağlanan yapıtlardan Frig başlığı tipinde 2 bronz miğfer de yer alıyor. Trakyalıların ve Frigyalıların giydiği kendine has deri şapka temel alınarak türetilen ve bilhassa de piyade mensuplarının giydiği miğferler M.Ö. 4’üncü yüzyıla tarihleniyor.

Türkiye’ye ABD’den iadesi sağlanan değerli eser kümeleri ortasında ayrıyeten 22 Kilia tipi idol başı da bulunuyor.

Kilia (Gelibolu) tipi idol olarak anılan yapıtların tek üretim merkezi olarak Manisa-Akhisar ilçesinin Kulaksızlar Köyü biliniyor.

Anadolu’ya mahsus idol tipi

Çanakkale’den başlayıp Batı Anadolu’nun en güneybatı köşesinden Antalya’ya kadar geniş bir coğrafyada görülen Kilia idolleri, çoklukla Geç Kalkolitik Periyot (M.Ö. 5 bin) ile Erken Tunç Çağı (M.Ö. 3 bin) yerleşimlerinde bulunan, Anadolu’ya mahsus bir idol tipi olarak günümüze ulaşıyor.

Yaban keçisi tarzında, M.Ö. 7. ve 6. yüzyılda Batı Anadolu’da hakim olmuş seramik imal üslubundaki pişmiş toprak vazo ve siyah figür tekniğinde yapılan Olpe ise formunun en eski örneklerden biri olmasıyla öne çıkıyor.

Antik çağda içecek servis etmek için kullanılan ve kırmızı figürlü örneklerinin de bulunduğu bu kap formunun üzerinde, dans eden satyrler yer alıyor.

41 tarihi eser New York’ta Türk yetkililere teslim edildi

ABD’de ele geçirilen Anadolu’ya ilişkin 41 tarihi eser, Kültür ve Turizm Bakanlığının ABD’li yetkililerle ortak yürüttüğü çalışmalar sonucu New York’ta Türk yetkililere teslim edildi.

Uzun süren davalar sonucu Türkiye’ye verilmesi kararlaştırılan yapıtların teslimi hasebiyle Türkiye’nin New York Başkonsolosluğu’nda merasim düzenlendi.

ABD’deki kimi müzelerin temsilcileri ile bir küme ABD’li akademisyenin de hazır bulunduğu merasimde, yetkilileri, Manhattan Bölge Savcılığı ile yapılan ortak çalışma sonucu ele geçirilen Anadolu’ya ilişkin 41 modül kültür varlığını teslim aldı.

New York Türkevi’nde sergilenen eserler ortasında, Anadolu’nun Roma Periyoduna ilişkin heykeller, pişmiş toprak kap ve figürinler, kimi bronz başlıklar ile Geç Kalkolitik Periyoda ilişkin 22 Kiliya tipi idol başı da bulunuyor.

Tarihi eserler, MÖ 7. yüzyıldan MS 7. yüzyıla uzanan geniş bir periyoda ilişkin.

ABD ve Türkiye’nin tarihi eser kaçakçılığıyla ortak çabasına vurgu

Devir teslim merasiminde konuşan Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Gökhan Yazgı, yapıtların ele geçirilmesinde Türk kurumlarıyla işbirliği yapan Manhattan Bölge Savcılığı ve takımına teşekkür etti.

İki ülkenin ilgili kurumları bünyesinde “çalışkan ve adanmış bir ekibin” 5 yıldır kültür varlığı kaçakçılığının önlenmesi ismine daima dirsek temasında bulunduğunu vurgulayan Yazgı, “Bu takım, hem yasa dışı yollarla ülkelerinin bağrından koparılarak kaçırılmış yapıtların iadelerini sağlayarak vaktinde yapılan kusurları düzeltmekte hem de ABD’nin bu alandaki memleketler arası imajına olumlu katkı sağlamaktadır.” dedi.

İadesi yapılan tarihi yapıtların, 60 yıl kadar evvel Türkiye’de bulunan “Boubon Antik Kenti’nin yağmalanması sonucunda ABD’ye kaçırılarak çeşitli müze ve koleksiyonlara satılan kimi kesimleri da” barındırdığını söyleyen Yazgı, şunları söyledi:

“Cumhuriyet’imizin 100. yılını kutladığımız bu günlerde Ulu Başkan Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün şu kelamını sizlerle paylaşmak isterim: ‘Bir vatanın sahibi olmanın yolu, o topraklarda yaşanmış tarihi olayları bilmek, doğmuş uygarlıkları tanımak ve sahibi olmaktan geçer.’ Biz Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı olarak, korumakla mükellef olduğumuz kültür varlıklarını işte bu anlayışla ele almaktayız. Yanlışları düzeltmek için gereken her cesaretli adımı kararlılıkla atan tüm kahramanlara selam olsun.”

Yazgı, New York Başkonsolosluğuna ve Kültür Tanıtma Ataşeliği çalışanlarına da hususa gösterdikleri hassasiyet, ihtimam ve mesken sahiplikleri için teşekkür etti.

New Yor Başkonsolosu Özgür’den teşekkür

Türkiye’nin New York Başkonsolosu Reyhan Özgür de, Manhattan Bölge Savcılığı İç Güvenlik Soruşturma Ofisi çalışanları ile Kültür ve Turizm Bakanlığı yetkililerine bu değerli yapıtların iadesi için ortaya koydukları “olağanüstü çaba” için şükranlarını sundu.

“Kaçak olarak getirilen bu tarihi yapıtların iadesi, geçmişte yapılan yanlışların düzeltilmesinin değerini simgelemektedir.” diyen Özgür, bu teslim merasiminin tüm kaçakçılara ve koleksiyonculara “kültürel yapıtların yasa dışı alım, bulundurma ve satışının cezasız kalmayacağına dair açık bir mesaj” niteliği taşıdığını tabir etti.

Özgür, “Onları hak ettikleri yuvaya geri döndürerek, sırf ortak tarihimizi onurlandırmakla kalmıyoruz. Tıpkı vakitte gelecek jenerasyonların, kolektif geçmişimizin bu harika modüllerinden ders almasını ve onlardan ilham almasını da sağlıyoruz.” dedi.

Manhattan Bölge Savcılığı Eski Eserler Kaçakçılığı Ünitesi Şefi Matthew Bogdanos da, bugünün “uzun süren bir çalışmanın sonucunun alındığı bir gün” olarak kutlanmayı hak ettiğini, evre merasimine katılmaktan onur duyduğunu lisana getirdi.

“Her kültürün yapıtı kendine ilişkin olmalı.” diyen Bogdanos, tarihi eser kaçakçılığına artık “dur” demenin vaktinin geldiğini söyledi.

Türkiye ve ABD’nin kültür miraslarının korunması bağlamındaki işbirliğine atıfta bulunan Bogdanos, “Olağanüstü ortağımızla birlikte tüm bunları mümkün kıldık.” ifadesini kullandı.

Bogdanos, “Yağmayı durdurmak ve daha evvel yağmalanan yasa dışı antikaları geri döndürmek için gerekli olan her şeyi yapmaya devam edeceğimize kelam verelim.” diye konuştu.

Konuşmaların akabinde Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Yazgı ve Bogdanos tarafından atılan imzalarla evre teslim süreçleri tamamlandı.

Haber Kaynağı: Anadolu Ajansı (AA)